غفلت های تشخیصی و درمانی در شكستگي های بيني کودکان
دكتر محسن نراقي
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
عضو آکادمی جراحان پلاستیک صورت اروپا
فلوی رسمی جامعه راینولوژی آمریکا
این مقاله توسط دکتر نراقی در همایش کودکان ارائه شده است
شكستگي بيني شايعترين شكستگي در صورت است چرا که استخوانهاي بيني نازك بوده و از سطح صورت برجسته ترند.
در کودکان به علت اندازه کوچک استخوان بینی، ادم طولانی بعد از ضربه و نیز عدم همکاری کودک در لمس دقیق، در بسیاری از موارد شکستگی های بینی مورد غفلت قرار می گیرند و تنها پس از پدیدار شدن بدشکلی های ظاهری بینی خود را نشان می دهند
. بيمار دچار شكستگي بيني معمولا بدحال نيست و جااندازي اين شكستگي به خوبي با بستري كوتاه مدت قابل درمان است. در گروه سني اطفال جهت پيشگيري از آسيب روحي يا بدشكلي هاي بعدي، درمان این شکستگی ها با بيهوشي عمومي كوتاه مدت انجام می شود . حين جااندازي بسته شكستگي بيني كنترل كيفيت جااندازي را جراح به كمك مشاهده دقیق به همراه لمس انجام مي دهد. بنابراین انجام اين عمل نياز به مهارت ويژه اي دارد به خصوص اينكه با توجه به ادم فراوان در گروه سني اطفال اين برآورد سخت تر مي باشد و در صورت عدم برآورد دقیق، بعد از رفع ادم بدشكلي دائمي رویت خواهد شد.
اساس تشخيص شكستگي بيني بر اساس معاينه است و به مهارت جراح بستگي دارد ولي از گرافي هم براي كمك استفاده مي شود. نماي رادیوگرافی جانبي بینی به تنهايي براي كشف شكستگي ممکن است کافی نباشد و گاهی از سي تي اسكن استفاده شده است. البته سي تي اسكن هم به تنهايي براي كشف شكستگي دقت كافي را ندارد. اخیرا از سونوگرافي هم براي كشف شكستگي هاي بيني به طور موفقيت آميزي استفاده شده است ولي اين تكنولوژي نيازمند مهارت راديولوژيست مي باشد و هنوز به طور فراگير استفاده نمي شود. سي تي اسكن به خصوص در زماني که شکستگی بینی همراه با شکستگی های متعدد صورت باشد، بسيار كمك كننده است. شكستگي هاي بيني کودکان بطور كلي به پنج دسته تقسيم مي شوند: يكطرفه، دوطرفه، فرونتال، لترال-فرونتال، خرد شده. دو نوع شكستگي خرد شده و لترال فرونتال مي توانند بصورت بيني زيني شكل تظاهر كنند كه اين دو نوع بهتر است هر چه زودتر جااندازي شود و توجه كافي به شكستگي تيغه بيني همراه به عمل آيد. جااندازي بقيه انواع شكستگي را مي توان بعد از رفع ادم به تعويق انداخت كه بهتر است قبل از روز هفتم بعد از شكستگي انجام شود. بايد در شكستگي بيني توجه كاملي هم به شكستگي همراه تيغه بيني به عمل آيد زيرا عدم توجه به اين مسئله عامل بسيار مهمي در بد شكلي هاي بعدي محسوب مي شود.
هماتوم تيغه بيني به صورت ادم واكيموز تيغه بيني (معمولا دو طرفه) به همراه باريك شدنشديد راه هوايي تظاهر مييابد.
هماتوم تيغه بيني نوعيفوريت محسوب ميشود، زيرا كه باقي ماندن هماتوم به مدت سه روزمنجر به نكروز سلولهاي غضروفي و بيني زينيشكل می شود:
درمان برش و تخليه هماتوماست. ممكن است هماتوم تيغه بيني به سمت آبسه پيشرفت كند و منجر به عوارض داخل جمجمهاي يا بينيزيني شكل تأخيري شود.
اگر فشار ضربه شدید روي پل بيني وارد شود، ممكن است آسيب اوليه به ساختمانهاي بين دو كره چشم وارد شود و منجر بهظاهر تو رفته بيني گردد. اين شكستگيها سبب درگيري استخوان بيني، زوايد بيني استخوانهاي ماگزيلا و فرونتال و استخوان اتموئيد در ديواره مياني كاسه چشم (كمپلكسنازواتموئيدال) ميشوند. صدمه شدید سقف سينوس اتموئيد يا صفحه غربالي ممكن است سبب ريزش مايع مغزي ـ نخاعي از بيني شود. آسيب بافت نرم مجاور ممكن است شامل آسيب دستگاه اشكي و تاندون كانتال مياني با افزايش فاصله دوكانتوس مياني باشد که در صورت عدم درمان منجر به فاصله گرفتن گوشه داخلی چشم از بینی می شود كه به هيپرتلوريسم كاذب يا تلهكانتوستروماتيك معروف است
شواهد ترومای بینی در شش درصد از نوزادان متولد شده گزارش شده است. این تروما ناشی از پوزیشن داخل رحمی یا زایمان واژینال است. وضع حمل طولانی و مادران با اولین زایمان در ریسک بیشتری برای آسیب های تروماتیک بینی در نوزادان خود هستند. اگرچه اختلاف نظر زیادی در مورد نحوه مداخله درمانی در ناهنجاری های تروماتیک نوزادان و کودکان وجود دارد، افزایش تشخیص اختلالات شدید دندانی، ارتوگناتیک، صورتی و کامی به علت انسداد طولانی بینی در کودکان در حال رشد، لزوم به کارگیری روش های درمانی محافظه کارانه مناسب را در این کودکان ایجاب می نماید
به طور کلی غفلت های تشخیصی و درمانی شکستگی های بینی اطفال بخاطر تاثیرات زیاد بینی به عنوان یک عضو مرکزی بر تناسب صورت، علاوه بر مشکلات درمانی در آینده و نیاز به جراحی های متعدد ترمیمی، نقش مهمی در ایجاد مشکلات روحی-روانی کودکان دارد به خصوص که در جامعه ما بینی بیشترین عضو صورت است که مورد توجه و اظهار نظر قرار می گیرد.
توضیح تصاویر:
تصویر1: بدشکلی به جا مانده از شکستگی بینی در یک کودک.
تصویر2: نمای شماتیک هماتوم سپتوم.
تصویر3: بینی زینی شکل ناشی از هماتوم سپتوم درمان نشده در کودکی.
تصویر4: تله کانتوس تروماتیک در یک دختر، ناشی از شکستگی توام بینی و اتمویید در کودکی که به طور صحیح درمان نشده است.
تصویر5: اختلالات شدید دندانی و کامی به علت انسداد طولانی بینی در یک کودک.