سينوزيت مزمن
دکتر محسن نراقی
مشخصه سينوزيت مزمن، باقی بودن علائم سینوزیت مانند احساس فشارودرد صورت ، سردرد ، گرفتگي بینی و ترشحات غیرطبیعی بيني یا پشت حلق است كه بيش‌تر از 8 تا 12 هفته باقي باشد. اصطلاح سينوزيت مزمن وقتي به كار مي‌رود كه‌تغييرات غير قابل برگشت در مخاط سينوس‌ها رخ داده‌باشد.
علائم باليني: انسداد معمولا همراه با ترشحات بيني و پشت حلق‌است. اين ترشحات غير طبيعي شايع‌ترين و اغلب تنهاشكايت بيماران را تشكيل مي‌دهد. ممكن است پوليپ‌هاي بيني مشاهده شوند. در بيش‌تر موارد، نارسايي شديد در عملكرد مژك‌ها، تخليه و تبادل‌هوايي سينوس وجود دارد. ممكن است قوه بويايي‌كاهش يابد. بيماراني با سينوزيت مزمن، بيش‌تر ازاحساس پري و سنگيني در سر و صورت خود شكايت‌دارند تا احساس سردرد واقعي. معمولا صرف وجودچرك در سينوس بدون ايجاد تغييرات فشاري درسينوس موجب درد نمي‌شود. اگر بيماري كه تشخيص‌سينوزيت مزمن براي وي مطرح شده است، دچار دردشديد و مداوم شود، بايد به احتمال ايجاد عوارض يا وجود نئوپلاسم نیز مشكوك شد. تخليه ترشحات پشت بینی به درون گلو و حنجره می تواند سبب سرفه، بوي بد دهان، گلودردخفيف و احساس وجود توده در گلو مي‌شود. تاثیر ترشحات بهمراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابي درحنجره وگرفتگي وخشونت صدا مي‌شود. به طور معمول بيماران احتياج به‌سرفه كردن و تخليه گلوي‌شان دارند. سستی و بیحالی به طور شایع وجود دارد. در کودکان باقی بودن علائم بیش از 12 هفته به عنوان یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک پذیری و بیقراری ممکن است تابلویی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.
تشخيص: وجود چرك در مئاتوس مياني يا حفره بيني در نبودبيماري حاد تنفسي، قویادال بر وجود عفونت درسينوس‌هاي پارانازال است. معاينه سينوس‌ها با استفاده ازاندوسكوپي تشخيصي بيني و سينوس ودر صورت لزوم سي‌تي‌اسكن سينوس‌ها تكميل مي‌شود. معمولا قبل از انجام سي‌تي‌اسكن درمان‌دارويي كامل جهت حذف تغييرات گذراي مخاطي لازم‌است. در تشخیص افتراقی باید رینیت های آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف سپتوم و سایر ناهنجاری های ساختمانی داخل بینی مانند کونکا بولوزا ( هوادار شدن شاخک میانی بینی که موجب تنگ شدن مسیر درناژ سینوس ها می شود) مد نظر باشد.
اندوسكوپي تشخيصي بيني و سينوس روشي دقيق وساده جهت معاينه ناحيه گذرگاهي سينوس‌ها يااستيومئاتال كمپلكس ـ محل درناژ اكثر سينوس‌ها ـ است (تصویر 1).
پس از استفاده موضعي از داروي بي‌حس كننده ووازوكنستريكتور (مانند ليدوكائين و فنيل‌افرين) اندوسكوپ با زاويه جانبي 30 درجه جهت مشاهده مستقيم نواحي مختلف درناژ سينوس‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. وجود پوليپ يا هر عامل مسدود كننده غير قابل برگشت در ناحيه‌استيومئاتال كمپلكس نشانه‌اي از وجود سينوزيت مزمن‌است.
درمان: درمان ابتدايي سينوزيت مزمن شامل استفاده از آنتي‌بيوتيك‌ها و رفع عوامل مستعد كننده است. درمان باشناسايي سينوس درگير ـ از طريق راديوگرافي ـ و از بين‌بردن عوامل ايجاد كننده ـ باكتري يا آلرژن ـ يا شرايط نامساعد محيطي (آلودگي هواي محيط، سيگار و...) صورت‌مي‌پذيرد. ممكن است سينوزيت توسط عوامل موضعي (پوليپ‌هاي بيني، جسم خارجي، تيغه منحرف بيني وتومور بيني)، عوامل مجاورتي (بيماري‌هاي مربوط به‌دندان) يا عوامل سيستميك (نقص ايمني، فيبروزسيستيك، سندرم مژه غير متحرك) ايجاد شود.
بسياري از موارد سينوزيت مزمن نيازمند درمان‌جراحي است. درمان‌هاي جراحي براي سينوزيت مزمن به دو دسته تقسيم مي‌شود.
دسته اول روش‌هايي است كه باهدف ريشه‌كردن عفونت و برداشتن مخاط پاتولوژيك وتغييرات غير قابل برگشت از داخل سينوس انجام مي‌گيرد. اين جراحي‌ها که امروزه بیشتر آنها منسوخ شده اند شامل كالدول‌لوك (برداشتن ديواره قدامي‌سينوس با برش از زير لب)، اتموئيدكتومي‌خارجي (براي پاك‌سازي سلول‌هاي اتموئيد) واستئوپلاستيك فلپ (باز كردن ديواره قدامي سينوس‌فرونتال، خارج كردن تمام مخاط سينوس و پر كرن‌سينوس با چربي شكم) است.
دسته دوم روش‌هايي است كه هدف‌شان بازگرداندن عملكرد طبيعي‌سينوس يعني تهويه و درناژ، بدون خارج كردن كامل تمام مخاط است. از اين رو آنها را روش‌هاي جراحي‌عملكردي سينوس مي‌نامند. در اين روش‌ها اغلب ازاندوسكوپ جهت دستيابي به نقاط كليدي انسداد به‌ويژه در ناحيه استيومئاتال كمپلكس استفاده مي‌شود و با پاك‌سازي سينوس اتموئيد كه نقش مهمي در انسداد گذرگاه‌هاي سينوسي دارد، عملكرد سينوس‌هاي وابسته‌يعني ماگزيلاري و فرونتال به حالت طبيعي بر مي‌گردد(تصوير2).
محدوديت‌هاي استفاده از اندوسكوپ مشكل بودن تكنيك جراحي است، به طوري كه جراح فقط با يك دست‌امكان كار دارد و كوچك‌ترين خونريزي نيز مانع ديد مي‌شود. ضمن اين كه امكان آسيب عناصر حياتي مانند شريان كاروتيد داخلي، مغز، چشم و عصب بينايي كه رابطه تنگاتنگي با جدار سينوس‌ها دارند، وجود دارد. اين‌مشكلات، جراحي اندوسكوپيك سينوس را به يكي ازحساس‌ترين و مشکل ترین اعمال جراحي در بدن انسان بدل ساخته‌است.
کلیه حقوق برای مولف محفوظ است، استفاده بدون مجوز کتبی پیگرد قانونی دارد.
نشرت ورقات من الدكتور محسن نراقی في المجلة الأمريكية للأنف وأذن. 
للوصول إلى المقالات التي نشرت في مجلة متخصصة الطبيب Naraghi محسن أمريكا Atvlaryngvlvzhy في مؤلف واكتب كلمة naraghi انقر على الذهاب
المؤتمر الأول للشرق الأوسط على الوجه rhinology والجراحة التجميلية ورقات من قبل الدكتور محسن نراقی في المجتمع الأميركي Rhinologic في واشنطن العاصمة ، ناشفيل بولاية نيويورك ، ولوس انجليس وشيكاغو وتورنتو. جامعة طهران للعلوم الطبية ، كلية الطب ، وأعضاء هيئة التدريس -- الدكتور محسن نراقی الصفحة الرئيسية(الإنكليزية)